Hvers vegna er rétt að framleiða ál á Íslandi ?

Hvers vegna eiga Íslendingar að taka þátt í betri framtíð komandi kynslóða með uppbyggingu í íslenskum áliðnaði í dag?

Samkvæmt skýrslunni Energy savings by light weight - II. Final report frá IFEU Institute fur Energie- und Umweltsforschung í Heidelberg frá 2004 skiptist orkunotkun heimsins gróflega í þrjá flokka; Iðnað, Samgöngur og Heimili og annað eins og sýnt er á mynd 1.

Mynd 1 Myndin sýnir áætlaða skiptingu orkunotkunar heimsins árið 2000. Sá hluti sem merktur er Heimili / Annað inniheldur t.d. orkuþörfina vegna hitunar og lýsingar heimila, verslana, skóla, heilsugæslu sem og allrar annarrar orkuþarfar mannkynsins sem ekki flokkast undir samgöngur eða iðnað.

Samgönguhluti kökunnar er sá hluti hennar sem vex hraðast samkvæmt upplýsingum frá International Energy Agency og sá hluti orkunotkunarinnar sem helst stendur í vegi fyrir markmiðum um minni losun CO2 á heimsvísu.  Þess vegna hafa alþjóðlegar stofnanir lagt herslu á að samgönguiðnaðurinn vinni að léttari farartækjum á öllum sviðum og á það jafnt við um bíla, skip, lestar og flugvélar. Helsta vopn þeirra sem vinna í þessum málum er aukin notkun léttari byggingarefna eins og til dæmis áls. Umtalsverðum árangri hefur verið náð í þróun ýmissa álblanda en ef borin er saman eðlisþyngd áls og stáls (ST36) er munurinn næstum því þrefaldur.  Samkvæmt niðurstöðu IFEU sem nefnd var hér að framan er áætlaður sparnaður á losun CO2 á líftíma ýmissa farartækja sýndur á mynd 2.

Mynd 2 Myndin sýnir áhrifin af léttari samgöngutækjum og samanburð á ávinningi fyrir minnkaða losun CO2 fyrir hver 100 kg sem tekst að létta tækin.

Áhrifin  af því að létta meðal flugvél um 100 kg eru 1.500.000 – 2.000.000  kg minni losun CO2 í andrúmsloftið á líftíma flugvélarinnar.  100 kg sparnaður í þyngd gæti hugsanleg orsakast af 200 - 300 kg notkun af áli og þá væri CO2 losun vegna þeirrar framleiðslu á Íslandi 340 – 550 kg.  Sparnaðurinn er augljós. Sambærilegar tölur fyrir meðal fólksbíl væru 2.000 – 2.300 kg minni losun CO2 fyrir 340 – 550 kg losun frá íslenskum álverum.

Ávinningurinn af notkun áls ætti að vera augljós út frá þessum einfalda samanburði. Næsta spurning er hvers vegna ættum við að framleiða ál hér á landi en ekki að eftirláta öðrum þessa starfsemi. Þar er því til að svara að álframleiðsla sem byggir á endurnýtanlegum og umhverfisvænum orkugjöfum eins og sú íslenska er mun umhverfisvænni en álframleiðsla sem nýtir raforku sem framleidd er með gasi eða kolum eins og sjá má á mynd 3.

Mynd 3 Innbyrðis mismunur á losun CO2 vegna álframleiðslu og orkuöflunar.

Fyrir hvert kg sem framleitt er af áli með hreinu rafmagni (framleitt með vatnsaflsvirkjun) er sambærileg losun álvers og orkuvers rúmlega fjórum sinnum meiri fyrir gasorkuver eins og notast er við í álframleiðslu við Persaflóa og allt að tíu sinnum meiri fyrir kolaorkuver eins og byggt er á víða um lönd meðal annars í Kína og Bandaríkjunum. Eins og sýnt hefur verið fram á í þessari grein getum við Íslendingar stuðlað að bjartari framtíð fyrir börnin okkar en ella ef við tökum þátt í umhverfisvænni álframleiðslu með okkar hreinu orkugjöfum.

Heimildir

1. Transportation projections in OECD regions. Detailed report. Paris : International Energy Agency, 2002.

2. Energy savings by light weight - II. Final report. Heidelberg : EFEU Institute für Energie- und Umweltsforschung Heidelberg GmbH, 2004.

Athugasemdir

[Ólafur Björnsson, 9.3.2009 kl. 23:05]

Athyglisverð grein, skyldi Kolbrún vita af þessu?

[Einar Áskelsson (IP-tala skráð) 10.3.2009 kl. 09:44]

Sæll Þröstur! Frábær pistill hjá þér. Vel framsettur og byggður á staðreyndum. Sem er tilbreyting þegar kemur að þessari umræðu. Gaman að rekast á þig hér. Mörgum þætti ekki verra ef þú héldir áfram að deila af þinni miklu vitneskju um áliðnaðinn. Bestu kveðjur.

[Kristín Magdalena Ágústsdóttir, 10.3.2009 kl. 09:52]

Ég kaupi þetta hjá þér, vel rökstutt.  Hér erum við einnig að skoða atvinnuveg Íslands.

Ég er náttúru unandi en ég tel einnig rétt að nýta það sem hægt er að nýta af orku landsins til að elfa atvinnuveg og störf hérlendis. 

En ég tel að hægt væri að fara út í það að ráða í störf hér á landi, á skynsamlegri hátt en verið hefur t.d. Kárahnjúkavirkjun.

Þar var gert útboð og tekið því lægsta og í ljós kom vandræði og vesen og jafnvel glæpastarfsemi (hef ekki heimildir fyrir því en ákveðinn grun). 

Eins tel ég að sveitarfélögin í kringum Kárahnjúka hafi farið offarir og ætlað meira velgengi en raunhæft var. Farið var að byggja óhóflega mikið því það voru einhverjar hugmyndir (ath, ekki spár) um að þangað myndi flytjast fleira af fólki sökun nægrar atvinnu.  En hvað gerðist??

Allt þarf að vera skoðað af skynsemi og forvinnan þarf að vera fagleg.

[Bjarni Harðarson, 10.3.2009 kl. 09:59]

Takk fyrir þetta Þröstur. Fróðleg samantekt og góð núna þegar því er bætt ofan á annað svartsýnisraus samtímans að öll álver fari á hausinn innan skamms - sem þau auðvitað ekki gera.

[Rauða Ljónið, 10.3.2009 kl. 11:15]

Sæll.

Um 80% af þeirri orku sem er nú notuð í heiminum kemur frá jarðeldsneyti úr jörðu.

Notkun jarðefnaeldsneytis er helsta uppspretta gróðurhúsaáhrifanna á jörðinni. Stern-skýrslan og IPCC-skýrslan leggja því áherslu á nýtingu annarra orkulinda en jarðeldsneytis sem þátt í að draga úr gróðurhúsaáhrifunum á Hnattræna vísu.

Losun koltvísýrings frá raforkuframleiðslu úr jarðeldsneyti til álvinnslu er rúmlega 110 milljón tonn af CO2 á árið 2007.

Farþegaflug ferðamannaiðnaður og vöruflug, þ.e. flug frá og til Íslands og innanlands nemur um 4.2 milljónum tonna af CO2, sem er svipuð og losun, 16 álvera á CO2 eins og þau eru hér á landi. Hvert tonn af áli sem framleitt er á Íslandi eða 790 þúsund tonn með raforku úr vatnsorku í stað raforku úr jarðeldsneyti sparar andrúmsloftinu 13,2 tonn af koltvísýringi. ( 790 þúsund x 13,2 CO2 ) = 10.43 milljóna af CO2 sparnaður á hnattræna vísu.

Verði framleiðsla á Íslandi komin í 1,0 milljón tonn á ári .Til þess þyrfti nálægt 16 TWh/a (terawattstundir á ári), reikað í orkuveri, t.d. 12 úr vatnsorku og 4 úr jarðhita. Orkulindir okkar ráða vel við það. Sú álvinnsla sparar, sem kæmi til baka í sparnaði á andrúmsloftinu 13.2 milljón tonn af CO2 á ári hnattrænt.

Ál borið saman við að álið tonnið væri framleitt með rafmagni úr jarðeldsneyti sem losar 14,2 tonn CO2 á framleidd tonn af áli en sú vinnsla myndi losa ( 790*14.2) = 11.28 milljón af CO2 tonn á ári.

Og hér er mikil munur á að 1,0 milljóna tonna álframleiðsla á Íslandi „sparaði andrúmsloftinu 13.2 milljón tonn á CO2 á ári

Sparar 5-falda núverandi innanlandslosun á Íslandi og um 12% af núverandi losun í heiminum vegna raforkuvinnslu til álframleiðslu!"

Er eitthvað annað land í veröldinni sem getur sparað 5-falda losun sína hnattrænt á CO2 ?.

Kv. Sigurjón Vigfússon

[Ágúst H Bjarnason, 10.3.2009 kl. 20:16]

Kærar þakkir fyrir góða pistla um áliðnaðinn.

[Gerður Pálma, 14.3.2009 kl. 18:59]

Þakkir fyrir mjög áhugaverðar og vel unnar upplýsingar varðandi framlag okkar í áliðnaðnum með hreinni orku.  Og það er ljóst að mun minni mengun hlýst af vinnslu hér á Íslandi en þar sem orkan er fengin á annan máta. Ísland er langt í frá að vera eina landið sem getur framleitt ál á ´hreinan´hátt, en við erum trúlega með lægsta orkuverðið.  Ekki er reiknaður með kostnaður sem felst í náttúruspjöllum og skaðabótum sem á eftir að greiða. 

En hvernig er okkar ábyrgð gagnvart ´þeim löndum þar sem súrálið er unnið?  Vinnsla súráls veldur stórkostlegri eyðileggingu og mengun hvar sem það er unnið og er talið til skaðvænlegustu hráefnisvinnslu í heimi.  Við erum hluti af öllum pakkanum, ekki bara endastöðinni.  

 Hvar byrjar og hvar endar okkar ábyrgð í alþjóðasamfélaginu ?

Arðsemi?  Ferðaiðnaðurinn, skildist mér á Össuri Skarph., skilar hærri hreinum tekjum í þjóðarbúið en álverin.  Áhugavert væri að fá hreinan samanburð sem og samanburð í 5 ára atvinnuáætlun ríkisins, sem hlýtur að liggja ljós fyrir.

[Torfi G Sigurðsson, 15.3.2009 kl. 16:01]

Blessaður Þröstur

 Þetta er fróðleg og tímabær umræða þar sem staðreyndir eru ræddar en ekki tilfinningar.

Þegar verið er að meta mengun frá framleiðslu áls eða annarra málma er þá örugglega allt tekið með alveg frá því byrjað er að moka upp báxíti, því breytt í súrál, flutningur í álbræðslu, flutningur frá álbræðslu til úrvinnslu, úrvinnsla og samsetning í fullbúna vöru ?  Mér finnst það oft mjög óljóst í umræðunni.

Einhversstaðar las ég að heildar líftíma orkuþörf stáls vær þónokkuð minni en áls.  Er það rétt ?  og hve mikið að feirri orkuþörf veldur mengun. Fróðlegt væri að fá eðlilegan samnburð á þessum og öðrum mikilvægum málmum.